مشروطيت و علم
اين صفحه ی ويژه ی مشروطيت در وبسايت بي بي سي خيلي خواندني ست و خيلي هم کاربردی چون در کوتاهترين زمان ممکن مي شود با چهره ها و حوادث مهم آن دوره آشنا شد. با اين همه به نظرم يک چيزی از قلم افتاده در اين مروز وقايع مهم مشروطه
موضوع از قلم افتاده تأسيس نهادهای جديد يا به قول "دکتر حائری يزدی" نهادهای تمدني جديد در ايران بعد از مشروطه ست که در تمام دوران بعد و تا به امروز که مجلس و عدالتخانه در اختيار يا در حال خدمت به مراکز قدرت بودند همان نهادهای تمدني جور روشنگری برای مردم را کشيده اند. منظورم دانشگاه ها و اولين نشريات علمي ايران است که بعد از آشنايي ايراني ها با دنيای خارج فعاليت شان در ايران شروع شد
مثلأ اولين نشريه ی علمي ايران که اسمش "نشريه ی علميه دولت عليه ايران" بود درست در زماني انتشارش شروع شد که موج علمي شدن اروپا شروع شده بود و مي شود گفت اگر مي ماند هم سن و سال نشريات معتبر علمي امروز در اروپا بود. همين وجود نهادهای علمي مثل دانشگاه ها و قبل از همه دارالفنون بود که جامعه ی دانش آموخته ی آن روز ايران را پيگير مشروطه مي کرد و مؤسسات آموزشي را تبديل کرده بود به محل اعتراض به حکومت، هميني که تا حالا هم هست
يک وقتي به مناسبت ساخت يک برنامه ی راديويي کلي در اين باره مطالعه کردم و خيلي برايم جالب بود که تأثير اين نهادهای علمي را بايد بزرگترين موفقيت جنبش مشروطه طلبي دانست اما هيچکس به اهميت اين نهادها واقف نشد جز رضا شاه که حالا هم همه ی اسم و رسم اين نهادها را مديون او مي دانند. تقريبأ تمام تحصيلکرده های قديمي ايران مثل دکتر حسابي و همدوره ای هايش موفقيت های خودشان را مديون اعزام شدنشان به خارج در دوره ی رضا شاه مي دانند. درست است که اين حرف ممکن است نوه اش را خوشحال کند در حالي که اصلأ در حد پدر بزرگ بيسواد اما عملگرايش نيست و حتي ممکن است آدم های خيلي داغ انقلابي را هم ناراحت کند ولي اين را بايد کاملأ به دور از تعصب نگاه کرد
کاش يک وقتي اهل بي بي سي به اين فکر هم بيفتند که مجموعه برنامه ای درباره ی توسعه ی علمي ايران درست کنند که منابع خوبي هم برايش وجود دارد و آدم های جالبي که يک وقتي خيلي پيش من از آن ها برای ساخت يک برنامه ی راديويي استفاده کرده بودم
به هر حال صفحه ی مشروطيت را در بي بي سي حتمأ ببينيد
موضوع از قلم افتاده تأسيس نهادهای جديد يا به قول "دکتر حائری يزدی" نهادهای تمدني جديد در ايران بعد از مشروطه ست که در تمام دوران بعد و تا به امروز که مجلس و عدالتخانه در اختيار يا در حال خدمت به مراکز قدرت بودند همان نهادهای تمدني جور روشنگری برای مردم را کشيده اند. منظورم دانشگاه ها و اولين نشريات علمي ايران است که بعد از آشنايي ايراني ها با دنيای خارج فعاليت شان در ايران شروع شد
مثلأ اولين نشريه ی علمي ايران که اسمش "نشريه ی علميه دولت عليه ايران" بود درست در زماني انتشارش شروع شد که موج علمي شدن اروپا شروع شده بود و مي شود گفت اگر مي ماند هم سن و سال نشريات معتبر علمي امروز در اروپا بود. همين وجود نهادهای علمي مثل دانشگاه ها و قبل از همه دارالفنون بود که جامعه ی دانش آموخته ی آن روز ايران را پيگير مشروطه مي کرد و مؤسسات آموزشي را تبديل کرده بود به محل اعتراض به حکومت، هميني که تا حالا هم هست
يک وقتي به مناسبت ساخت يک برنامه ی راديويي کلي در اين باره مطالعه کردم و خيلي برايم جالب بود که تأثير اين نهادهای علمي را بايد بزرگترين موفقيت جنبش مشروطه طلبي دانست اما هيچکس به اهميت اين نهادها واقف نشد جز رضا شاه که حالا هم همه ی اسم و رسم اين نهادها را مديون او مي دانند. تقريبأ تمام تحصيلکرده های قديمي ايران مثل دکتر حسابي و همدوره ای هايش موفقيت های خودشان را مديون اعزام شدنشان به خارج در دوره ی رضا شاه مي دانند. درست است که اين حرف ممکن است نوه اش را خوشحال کند در حالي که اصلأ در حد پدر بزرگ بيسواد اما عملگرايش نيست و حتي ممکن است آدم های خيلي داغ انقلابي را هم ناراحت کند ولي اين را بايد کاملأ به دور از تعصب نگاه کرد
کاش يک وقتي اهل بي بي سي به اين فکر هم بيفتند که مجموعه برنامه ای درباره ی توسعه ی علمي ايران درست کنند که منابع خوبي هم برايش وجود دارد و آدم های جالبي که يک وقتي خيلي پيش من از آن ها برای ساخت يک برنامه ی راديويي استفاده کرده بودم
به هر حال صفحه ی مشروطيت را در بي بي سي حتمأ ببينيد
نظرات